หูกับไมโครโฟน ใช้อะไรวัดคุณภาพเสียงได้ดีกว่ากัน?

ช่วง 2-3 อาทิตย์ที่ผ่านมา มี Feedback ดีๆ จากลูกค้าหลายท่าน ที่ตัดสินใจเลือกเครื่องเสียงตามความชอบ และใช้หูเป็นตัวพิจารณาชี้วัด ตัดสิน ว่าจะเลือกเครื่องเสียงชุดไหน เป็นเครื่องเสียงคู่ชีวิต และได้เครื่องเสียงที่ถูกใจไว้ครอบครอง

นักเล่นมือใหม่เริ่มเข้าใจหลักการ แนวทางการเลือกของลำโพงและเครื่องต่างๆ อาทิเช่น ถ้าชอบความสวยงาม ดูดี เป็นเฟอร์นิเจอร์ชิ้นดี ภายในห้อง ก็เล่นลำโพงกลุ่ม Home audio หรือถ้าจะซ่อนลำโพงให้กลมกลืนไปกับห้อง ไม่อยากให้เห็นลำโพง ก็เล่นลำโพงที่ออกแบบมาสำหรับบิวท์อินโดยเฉพาะ ในกลุ่ม Home cinema 

ผมและทีมงานพยายามสื่อสารมาตลอดว่า การเล่นเครื่องเสียงจะประสบความสำเร็จหรือไม่ นอกจากหลักการพื้นฐานที่ถูกต้อง แม่นยำแล้ว อีก 2 ปัจจัยที่สำคัญที่สุด คือ

1.ท่านต้องมีความหนักแน่น เชื่อมั่นในความชอบของตัวท่านเองให้มากที่สุด 

ความเชื่อมั่น มั่นใจในรสนิยม และความชอบของตัวท่านเอง จะทำให้ท่านไม่ไขว้เขว หนักแน่น มีจุดยืนที่ชัดเจนว่าเสียงแบบไหนที่ท่านชอบ เสียงแบบไหนที่ท่านไม่ชอบ ทำให้เลือกชุดเครื่องเสียงที่ตอบโจทย์กับความชอบของท่านได้ในที่สุด

2.ท่านต้องใช้"หู" และเชื่อมั่นใน”หู” ของท่านในการฟัง ก่อนการตัดสินใจในทุกเรื่องที่เกี่ยวกับเครื่องเสียง

เพราะประสบการณ์เสียง ไม่สามารถ เข้าใจจากการบรรยายเป็นคำพูดและตัวหนังสือได้อย่างชัดเจน แจ่มแจ้ง เท่ากับการได้ลองสัมผัสด้วยตัวเอง คือทดลองฟัง 
เปรียบเทียบเหมือนกับเพื่อนมาเล่าให้เราฟังว่าไปทานเสต็กร้านนี้อร่อยมาก เนื้อนุ่ม หอมมัน อย่างนั้นอย่างนี้ บรรยายอย่างไรก็ไม่มีทางเข้าใจ จนกว่าวันหนึ่ง เราจะมีโอกาสได้ทานด้วยตัวเอง

นักเล่นที่มีประสบการณ์สูงส่วนใหญ่จะเข้าใจเรื่อง ความสำคัญของการฟังเป็นอย่างดี ส่วนนักเล่นเครื่องเสียงรุ่นใหม่ที่เพิ่งเข้ามาเล่น หลายท่านอาจจับจุดผิด ไปโฟกัสกับ การวัดคุณภาพเสียงด้วยการใช้เครื่องมือบ้าง ไมโครโฟนบ้าง การอ่านกราฟบ้าง โดยยึดผลลัพธ์จากการวัดค่าต่างๆ ที่แสดงแบบนี้เป็นหลัก โดยไม่เชื่อมั่นในหูของตัวท่านเอง

จริงอยู่ว่าไมโครโฟน สามารถวัดค่าบางอย่างที่หูไม่สามารถทำได้ แต่นั่นเป็นส่วนที่เล็กน้อยมากๆ เมื่อเทียบกับภาพรวมอันกว้างใหญ่

ยกตัวอย่างกราฟที่ เราปรับ EQ ไว้แล้วชุดนี้ คำถามคือ กราฟบอกอะไรเราได้บ้าง และบอกอะไรเราไม่ได้บ้าง?

สิ่งที่กราฟบอกได้คือ
- ความดังในแต่ละช่วงความถี่หนึ่งนั้น ดังกว่าหรือเบากว่า ช่วงความถี่อื่นมากน้อยขนาดไหน มีย่านไหนโด่งขึ้น หรือหุบลง มากน้อยเพียงใด

สิ่งที่กราฟบอกไม่ได้คือ

- บอกไม่ได้ว่า ลำโพงที่ฟังอยู่เป็น แซทเทิลไลท์ วางหิ้ง หรือ ตั้งพื้น
- บอกไม่ได้ว่าเป็นลำโพงที่ใช้เป็น ลำโพงลอยตัวแบบ Home audio หรือลำโพงบิวท์อินแบบ Home cinema
- บอกไม่ได้ว่าเป็นลำโพงราคาถูกหรือแพง 
- บอกไม่ได้ว่าเป็นลำโพงสมัยใหม่ หรือ ลำโพงวินเทจ
- บอกไม่ได้ว่าทวีตเตอร์เป็นโดม, เป็นริบบอน, เป็น Air motion หรือ เป็นปาก Horn  หรือไม่

- บอกไม่ได้ว่ามิติของเสียงเป็นอย่างไร
- บอกไม่ได้ว่าไดนามิกส์เสียงดีหรือไม่
- บอกไม่ได้ว่า Impact ของเสียงนั้นเป็นอย่างไร
- บอกไม่ได้ว่าเวทีเสียงกว้างไหม
- บอกไม่ได้ว่าเวทีเสียงลึกไหม

- บอกไม่ได้ว่าเวทีเสียงเอียงไปข้างใดข้างหนึ่งหรือเปล่า
- บอกไม่ได้ว่าลำโพง ซ้ายขวา ต่อสลับกันหรือไม่
- บอกไม่ได้ว่าเสียงคนร้องอยู่ตรงกลางลำโพงหรือเปล่า 
- บอกไม่ได้ว่าเสียงคนร้องสูงหรือเตี้ยเกินไปหรือไม่
- บอกไม่ได้ว่าลำโพงล่องหนหลุดตู้หรือไม่

- บอกไม่ได้ว่าอิมเมจของชิ้นดนตรีชัดเจนไหม
- บอกไม่ได้ว่าเสียงเครื่องดนตรีแต่ละชิ้นแยกแยะออกจากกันดีหรือไม่
- บอกไม่ได้ว่าโฟกัสของเสียงชัดเจนไหม
- บอกไม่ได้ว่าโฟกัสของเสียงนิ่งไหม
- บอกไม่ได้ว่าชิ้นดนตรีมีเลเยอร์ หรือแยกชั้นได้หรือไม่

- บอกไม่ได้ว่าเสียงมีความผ่อนหนัก ผ่อนเบาหรือไม่
- บอกไม่ได้ว่าเสียงกลางอิ่มหวานน่าฟังหรือไม่
- บอกไม่ได้ว่าเสียงเบสมีมวลอิ่มแน่นหรือไม่
- บอกไม่ได้ว่าเสียงเบสห้วน เก็บตัวเร็วหรือเก็บตัวช้า
- บอกไม่ได้ว่าเสียงเบสทิ้งตัวเรี่ยมากับพื้นหรือลอยมาจากพื้น

- บอกไม่ได้ว่าประกายของเสียงแหลมทอดตัวดีหรือไม่
- บอกไม่ได้ว่าเสียงเครื่องดนตรีเหมือนของจริงหรือเปล่า
- บอกไม่ได้ว่าบรรยากาศของเสียงดีหรือไม่
- บอกไม่ได้ว่า Transparency ของเสียงดีหรือไม่
- บอกไม่ได้ว่าขนาดของเสียงของเครื่องดนตรีนั้นใหญ่หรือเล็ก

- บอกไม่ได้ว่าเสียงแห้งบางแบบดิจิตอลหรือมีความฉ่ำเนียนแบบอนาล็อก
- บอกไม่ได้ว่าแอมป์ขับลำโพงออกหมดหรือไม่
- บอกไม่ได้ว่าแอมป์กับลำโพงแมตชิ่งกันดีหรือเปล่า
- บอกไม่ได้ว่าเสียงแบคกราวด์เงียบสงัดหรือไม่
- บอกไม่ได้ว่าเสียงมีความเข้มข้นหรือความบอบบาง

- บอกไม่ได้ว่าเสียงมีความเป็นสามมิติหรือไม่
- บอกไม่ได้ว่าเนื้อเสียงหยาบ มีสากเสี้ยนหรือละเมียดละไม
- บอกไม่ได้ว่าลำโพงโทอิน มากหรือน้อยเกินไปไหม
- บอกไม่ได้ว่าเสียงมีความไพเราะหรือไม่
- บอกไม่ได้ว่าอารมณ์เพลงดีหรือไม่

- บอกไม่ได้ว่าลำโพงวางใกล้กันเกินไปหรือห่างกันเกินไปไหม
- บอกไม่ได้ว่าใช้แอมป์หลอดหรือทรานซิสเตอร์ขับ
- บอกไม่ได้ว่าซิสเต็มเสียงพอดีกับขนาดห้องหรือไม่ ใหญ่ไป หรือเล็กไป ฟังพอดีหรืออึดอัด
- บอกไม่ได้ว่าสปีดเสียงเร็วหรือช้า กระฉับกระเฉงหรือเอื่อยเฉื่อย
- บอกไม่ได้ว่าซิสเต็มนี้เหมาะสมกับเพลงแนวไหน ตอบสนองแต่ละแนวเพลงดีมาก น้อยอย่างไร ฟังเพลงได้หลากหลายหรือฟังได้เฉพาะแนวเพลงใดแนวเพลงหนึ่ง

ยังมีอีกหลายมิติที่เครื่องมือและกราฟบอกไม่ได้ แต่เชื่อหรือไม่ว่าทุกมิติที่กล่าวมาข้างบน นั้นเรามีเครื่องมือที่สุดแสนวิเศษที่ชื่อว่า”หู” ที่สามารถบอกทุกมิติและมุมมองของเสียงที่กล่าวมา ได้ในไม่กี่นาที ที่เราได้ยินครับ